”Веритас Партнерс” хуулийн фирмийн хуульч Б.Мэргэн 2015 онд УИХ-аар баталсан Эрүүгийн хуулийн 2017 оны өөрчлөлт, үүнд Х.Нямбаатар гишүүний гүйцэтгэсэн үүргийн талаар бичжээ. Тэр энэ тухай:-2015 онд батлагдсан Эрүүгийн хуульд 2017.5.11-нд УИХ өөрчлөлт оруулсан. Ажлын хэсгийг ахалж байсан гишүүн Х.Нямбаатар хуульд 334 өөрчлөлт оруулж, утгаар нь завхруулсан байдаг юм. Эрүүгийн шинэ хуулийг анхныхаас нь танихгүй болтол өөрчилчихөөд муу муухай нь илрэх бүрт “Х.Тэмүүжингийн хийсэн хууль ш дээ” гэж ярьдаг.
Намынх нь ах Д.Лүндээжанцан хүртэл "Х.Тэмүүжин ялын бодлогыг хөнгөвчилсөн, шоронжуулахын эсрэг хуулийн төсөл оруулж ирснийг Х.Нямбаатар холион бантан хутгаж, Зөрчлийн хуультай нь завхруулж шоронжууллаа. Тэгээд өөрийгөө зөвтгөж, баривчлахаас аргагүй байна шүү дээ гэж өмгөөлдөг" хэмээн хэлсэн удаатай. Ганц нэг жишээ дурдъя.
1. Ажлын байр дахь бэлгийн дарамтын тухай заалтыг Эрүүгийн хуулиас хассан. Шалтгаанаа “Энэ бол гэмт хэрэг биш. Зөрчлийн хуульд оруулна” гэж тайлбарласан ч тэндээ тусгахаа бас мартсан. Одоо энэ гэмт хэрэг хуулийн ямар ч зохицуулалтгүй байгаа гэхэд болно. Бэлгийн дарамт учруулаад бай гэх юм байлгүй.
2. Нэг жилийн хорих ялтай гэмт хэргийн хөөн хэлэлцэх хугацаа 1 жил, гэтэл 6 сараас 3 жил хүртэлх ялтай гэмт хэрэгт хөөн хэлэлцэх хугацаа байхгүй. Шалтгаанаа бичихээ мартчихсан байна гэдэг. Үр дүнд нь гэмт хэрэгтнүүд ял завшиж байна.
3. Хэрэг нь цагдаагийн байгууллагад шалгагдаж эхэлсэн цагаас хөөн хэлэлцэх хугацаа зогсдог байсныг анхан шатны шүүх хуралдаан болох хүртэл хөөн хэлэлцэх хугацаа тоологддог байхаар зохицуулсан. Хэргийг мөрдөн шалгах хугацааг уртасгах, элдэв бусын шалтгаанаар шүүх хуралдааныг хойшлуулсаар байгаад гэмт хэрэгтнүүд ялгүй үлдэх боломжтой болсон. Тухайлбал, Хөгжлийн банк, бонд, ЖДҮ-тэй холбоотой авлигын хэргүүд хөөн хэлэлцэх хугацаагаар зогсоно. 2014 онд шалгаж эхэлсэн Хөгжлийн банкны авлигын хэрэг гэхэд хөөн хэлэлцэх хугацаа нь одоо дуусч байна. Санаатай оруулсан заалт.
4. 22.2 дугаар зүйлд байсан Албаны эрх нөлөөг урвуулан ашиглах гэмт хэргийг хассан. Үр дүнд нь бичиг явуулсныхаа төлөө хариуцлага хүлээх ёстой гишүүд "Би зүгээр дэмжээд өгөөрэй" гэсэн бичиг л явуулсан гэж хэлээд ЖДҮ-ийн хариуцлагаас мултрах гэж оролдож байна.
5. Сэжигтнээр баривчлагдсан этгээдийг шүүхийн зөвшөөрөлгүйгээр 24 цагаас илүү саатуулахгүй гэж хуульд заасан байтал “Шүүхээс зөвшөөрөл аваагүй бол 48 цагийн дотор суллана гэсэн давхар зохицуулалт оруулсан байна. Яг алийг нь баримтлах вэ? 24 цагийн дараа суллах уу, эсвэл 48 уу?
Яг одоо өрнөөд байгаа хорин 461-р ангид амиа алдсан хуульчийг суллах хугацаа 22 цагийн өмнө дууссан байсан уу, эсвэл хоёр цагийн дараа болох байсан уу?
6. Шүүгдэгч давж заалдсан тохиолдолд ялыг нэмдэг болсон. Ингээд давж заалдаарай гэж байгаа юм шиг. 10 саяар торгуулах ял авсан иргэн давж заалдаад 3.6 жил хорих ял болгуулж өөрчлөгдсөн гэх мэт. Эрсдэл гаргах хүн хэд вэ?
Харин одоо Хууль зүйн сайд Ц.Нямдорж ах нь үргэлжүүлэн завхруулах хуулийн төслөө цахим хуудастаа байрлуулжээ.
Одоогийн хуулиар хүнийг хүсээгүй байхад хүч хэрэглэн бэлгийн харилцаанд орсон бол хүчиндэх гэмт хэрэг, харин хүсээд бэлгийн харилцаанд орсон ч хүсээгүй байдлаар нь харьцсан бол бэлгийн дур хүслээ ёс бусаар хангах гэмт хэрэг. Гэтэл шинээр боловсруулаад байгаа хуулийн төсөлд “хүсээгүй байхад хүч хэрэглэн бэлгийн харилцаанд орсон бол бэлгийн дур хүслээ ёс бусаар хангах” гэмт хэрэгт тооцохоор заасан байна.
Өөрөөр хэлбэл хүчиндэх гэмт хэрэгтэй яг адил агуулгаар бичсэн. Гэтэл хүчиндэх гэмт хэрэг 5 хүртэлх жилийн ялтай, бага насны хүүхдийг хүчиндсэн бол бүх насаар хорих ялтай. Гэтэл “бэлгийн дур хүслээ ёс бусаар хангах” гэмт хэрэг хамгийн хүнддээ (бага насны хүүхэд хүчиндвэл) 5 хүртэл жил, доод тал нь торгох ялтай. Өөрөөр хэлбэл яг адилхан хэрэг үйлдсэн байхад мөрдөгч, прокурор, шүүгчийн үзэмжээр нэг нь хүчиндсэн гээд бүх насаараа хоригдох бол нэг нь бэлгийн дур хүслээ ёс бусаар хангасан гээд нэг жилийн ч ял авч болно.
Мөн Гүтгэх зөрчлийг гэмт хэрэг болгоно гэнэ. Өнгөрсөн жил гэхэд 100 гаруй сэтгүүлч 2 саяар торгуулжээ. Одоо бүр хорих нь. Улс төрчдийг гүтгэвэл гэмт хэрэг бишээ гэж тайлбарлаж байгаа. Гэтэл улстөрчдийг зөвхөн гэмт хэрэгт гүтгэвэл ялгүй гэсэн байна лээ. Өөр байдлаар хардаж, шүүмжилбэл ял авах нь дээ.
Хуульч Б.Мэргэн. 2019.02.28
