Сумогийн их аварга Хакухо Даваажаргал Монгол Улсын иргэншлээс гарч Японы иргэн болох гэнэ. Үүнтэй холбоотойгоор нийгмийн сүлжээгээр дүүрэн ой гутам зулгуйдалт явж байна. “Энэ муухай Монголд ирж яах гэсэн юм”, “Зөв ш дээ, хөөрхий амьтан”, “Монголоос гарч байж дэвжээний эзэн болно”, “Тэгж байж л эх орондоо (Монголдоо) тус болно”, “Олон сайхан монгол хөвгүүд сумогийн амьдралд орж хоолтойгоо залгана”, “Харин хөөрхий минь их тэслээ”… өөр юу юу ч гэнэ вэ, монголчууд нэр төр, алдар гавьяа, эд хөрөнгийн өмнө яаж зулгуйддагийг, зусарддагийг, яаж хэм хэмжээгээ алдтал зуйрагнадгийг харж байна. Ялангуяа нөгөө үндсэрхэг үзэлтэй эх орончид нь маш их дэмжиж байх шиг харагдана. Ер нь бол монголчуудад байж болохгүй зан авир гаргаж байна даа. Хакухогийн дотор юу бодогдож байгааг хэн ч мэдэхгүй. Тийм атал өмнөөс нь өвчигнөж буй бидний байгаа царай энэ. Түүний Японы иргэн болох тухайд бол бид аль эрт мэдсэн. Х.Баттулга, Б.Лхагвасүрэн гуай, Д.Дагвадорж, Хакухо дөрөв сууж байгаад “Монголын иргэншлээс гарна” гэдгийг шууд ярьсан. “Зуун эрхэм”-д орох үед их аварга Д.Дагвадорж өмнөөс нь хэлэхдээ “Гарч байж л цааш явна уу гэхээс өөрөөр цааш алхахгүй” гэж хэлээд нулимсаа арчаад байсандаг. Хакухогийн хувьд эцэг нь сэрүүн тунгалаг байсан бол харин юу гэх байсан бол. Амаргүй сонголттой тулгарч мэдэх л байсан байх. Ухаандаа их аварга аав нь “Наадах чинь тэгээд эх орноос чинь үнэтэй дэвжээ юу п… минь” гэх байсан ч юм билүү. Яс юман дээрээ бол энэ их зулгуйдалтыг сошиалд сэвж байгаа хүмүүсийн хэн нь ч хариуцлага хүлээхгүй. Харин Хакухо бол хариуцлага хүлээж байгаа. Нэг хүн сонголт хийсний төлөө бид эх орноо зүхэх хэрэггүй, худлаа зуйрагналаасаа ичих хэрэгтэй.

Магадгүй нөгөө талаар энэ их зулгуйдалт нь эх оронч Ерөнхийлөгчийнхөө гаргах шийдвэрийг зөөллөн өгч буй хар пиар юм шиг ч бодогдох боллоо. Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн зүгээс энэ орны эзэн хүн шиг дуугарч “Чамайг би Монгол Улсын иргэнээс хассан зарлиг гаргаж чадахгүй нь ээ, дүү минь” гэхэд Даваажаргал Монголдоо л үлдэнэ. Ёстой нөгөө Монгол л ялна шүү дээ. Үнэндээ ардчилсан Монголд төрж өссөн хүн хаана ч амьдрах эрхтэй ч “Явалгүй яахав хөөрхий минь. Энэ муухай Монголоор овоглож харин ч их тэслээ” гэх зусарчдыг хараад дургүй хүрч байна. Жирийн нэг монгол бүсгүй Хятадын компанид орчуулагчаар ажилласны төлөө энэ олон үндсэрхэг үзэлтнүүд, босоо, хэвтээ монголчууд, монгол ялначууд түүнийг яаж доромжилж, баалж, зүхэж байлаа. Ерөнхийлөгч Х.Баттулга TV-ийн хөтлөгч байхдаа “Хятад руу төмөр замаар нүүрс гаргаж байя” гэсэн Уул Уурхайн Ассоциацын гүйцэтгэх захирал асан Дамбыг “Чам шиг хужаагийн бууны нохойтой ярих ч сонирхол алга” гээд нэвтрүүлгээ хаяад гарч байсан. Яг түүн шиг одоо энэ Хакухог “Японы бууны нохойтой ярих ч сонирхол алга” гээд хатуурхвал эх орноо гудаснаас дор үздэг “юм”-нуудад том цохилт болно доо.

Энэ олон зулгуйдагчдыг, энэ олон эх орноо доромжлогчдын сошиалд байгаа хандлагыг нь харахад та бид чинь тэгээд хүн амьдарч болохгүй тийм бузрын эх оронд амьдраад байгаа юм уу. Энэ хорвоогийн хамгийн хүн амьдрах аргагүй газар шороон дээр амьдраад байгаа хүмүүс юм уу. Яагаад тэд Монгол эх орноо гутааж доромжлоод байгаа юм. “Зөв ш дээ, энэ муухай элгийн Монголд ирж яах гэсэн юм” гээд байгаа чинь өнөөдрийн хамгийн том эмгэнэл биш үү. Энэ дэлхий дээр хамгийн арчаагүй, өрөвдмөөр, нийгмийн илүүдэл болсон хүмүүс бол эх оронгүй хүмүүс байдаг юм. Сиймхий ч гэсэн гэр минь, сэгсгэр ч гэсэн ээж минь гэсэн үгийг сана эх орноо зүхэж буй новшнууд аа. Тэгж яривал хүний амьдралын зүй тогтол, эрэмбэ дараалал хөгжлийн түүхэндээ яаж явж ирсэн гэвэл Эх орон-Ээж аав-Элгэн садан гэсэн үнэ цэнээр эрэмбэлэгдэж ирсэн юм шүү. Эх орноо зүхэж буй хүн ээжийгээ зүхэх энүүхэнд гэсэн үг. “Иргэншил солих гэдэг үхсэн баас юу юм. Цаас солихыг хэлж байгаа юм. Таны бие сэтгэл хэзээ ч монгол хүн хэвээрээ байна” гэж Бавуугийн Лхагвасүрэн хэлсэнийг “Зуун эрхэм”-ээс харсан биз дээ.

Өнөөдөр хүний нийгэмд хамгийн чухал юм нэр төр, эд хөрөнгө хоёр л байгаа. Хөрөнгөгүй нийгмийн үеийн үлдэгдлүүдэд бол хөрөнгө гэдэг нь хол сонсогдож магадгүй. Гэвч үнэн ийм л юм. Энэ хоёртой байгаа хүмүүс л нийгэмд өөрийн байр суурьтай байж, хүний сайн сайхны төлөө, нийгмийн хөгжил цэцэглэлтэд дорвитой хувь нэмэр оруулж байна. Нийгмийг өөрчилж байна. Ингэж үзвэл иргэншлээ солино гээд байгаа Хакухо Даваажаргал нь нэр төр, эд хөрөнгө л өвлөж авахын тулд усыг нь ууж, ёсыг нь дагаж байгаа үйл явц. Үүний төлөө мань эр сонголт хийлээ. Тэр нэг сонголтынх нь төлөө үхсэндээ ханаж цадахгүй зулгуйдаж, төрж өссөн эх орноо доромжилж, нийгмийг үймүүлээд байгаа юм. Гурван сая монголчууд хүн амьдарч болохооргүй эх оронд амьдарч байгаа гэж бодохгүй байна шүү.