Дэлхийн 216 улс, бүс нутагт “Ковид-19”-ийн таван сая 486216 мянган тохиолдол бүртгэгдэж, хоёр сая 291144 хүн эдгэж, 346225 хүн нас бараад байна. Халдварын эсрэг вакцин хараахан гараагүй байгаа ч улс орнууд тархалтыг зохих хэмжээнд бууруулж чадаж байгаа бөгөөд зарим орон өнгөрсөн сарын эхээр хөл хориогоо хэсэгчлэн цуцалсан билээ. Япон улсад тогтоосон хорио цээрийн дэглэм энэ сарын 31-нээр дуусгавар болох байсан ч тус улсын Засгийн газар халдварын тархалт хангалттай буурсан гэж үзээд өчигдөр хөл хориогоо цуцалчихлаа. БНСУ энэ сарын 6-наас хөл хориогоо цуцалсан бол БНХАУ-ын мужууд, тэр дундаа “Ковид-19” халдварын голомт болох Ухань хот өнгөрсөн сарын 8-нд өндөржүүлсэн бэлэн байдлаас гарч, хэвийн горимд шилжсэнээ зарласан. Мөн Итали, Герман, АНУ зэрэг орон хөл хориогоо хэсэгчлэн цуцлаад байна.

ДЭМБ-ын тэргүүн Тедрос Адханом Гебрейесус “Улс орнууд хөл хоригоо аажмаар цуцалж, эдийн засгаа сэргээж байна. Энэ явц нь ээдрээтэй бөгөөд хүндрэл бэрхшээлтэй нь мэдээж. Улс орнууд хөл хориогоо аажмаар цуцлахыг ДЭМБ дэмжиж байна” гэсэн. Хамгийн сүүлийн мэдээгээр халдвараар тэргүүлж буй АНУ-д “Ковид-19” халдвараар нэг сая 677436 хүн өвчилж, 98024 хүн нас барсан бол Бразилд 365213 хүн халдвар авч 22746 хүн нас бараад байна. Манай хойд хөршид нөхцөл байдал хүндэрч “Ковид-19”-ийн 353427 тохиолдол бүртгэгдэж 3633 хүн нас барсан.

Эсвэл бусад улс манайх шиг хөл хорио тогтоож мэддэггүй, арга хэмжээ авдаггүй тэнэгүүд үү.

УИХ-ын ээлжит сонгууль ирэх сард болно. Сонгуулийн санал авах өдөр зургадугаар сарын 24-ний лхагва гаригт таарч байгаа. Тэр өдөр иргэд сонгуулиа өгч хөлтэй байх нь мэдээж. Зах, худалдааны төвүүд ажилладгаараа ажиллаж л байгаа. Гадуур хөл хөдөлгөөн эрчимтэй байна. Ийм байхад өндөржүүлсэн бэлэн байдлын хугацааг дахин нэг сараар сунгалаа гэдэг нь тэгээд юунд зориулсан хорио болж таарч байна вэ. Хилээр монголчуудаа оруулахыг хориглосон хөл хорио гэж ойлгоод байгаа зөв үү.

Тоглоомын талбайд хүүхдүүд маскгүй гүйлдэж, томчууд нь Улаанбаатарын худалдааны газрууд, зах, III, IV хорооллын дэлгүүр, худалдаагаар дүүрэн холхиж байхад л “Хөл хориог чангатгана. Бид маш эрсдэлтэй нөхцөл байдалд байна” гээд айлгаад байдаг. Хөдөөгүүр бол энэ халдварын тухай зүгээр л мэдээгээр сонсохоос илүү ямар ч хамгаалж, сэргийлж байгаа зүйл байхгүй байгаа шүү дээ. Бодит амьдрал дээр ийм дүр зураг харагдаж байхад “Маш эрсдэлтэй шүү” гээд л юунаас хамгаалаад байгаа нь ойлгомжгүйгээр айлгах. Ингэх байсан бол хилээ тавхийтэл хаачихаад дотроо сул байж болдоггүй юм уу. Наадам хийнэ, хийхгүй гэж хэрэлдээд эхэллээ. Сонгууль хийж болж байгаа юм бол яагаад наадам хийж болохгүй гэж. Зах, худалдааны газруудаар бөөгнөж байгаа юм чинь яагаад наадаж болдоггүй юм.

Бидний энэ байж байгаа байдал, энэ бүхнийг томоор нь харахад нэг л утгагүй болчихлоо. Өвчингүй байгаа нь сайхан санагдаж байна. Гэвч дотооддоо байгаа улсуудаа харахаар юуг нь хориод байгааг ойлгохоо байлаа. Айлгаж байгаад сонгуулиар ялалт байгуулаад гараад ирье гэж ингэж ард түмнээрээ тохуурхаад байгаа юм уу. Нэг ёсондоо эрх баригчдыг дахин сонгогдож, ажилтай байлгахын тулд ард түмэн хорионд орж, бүхнээ хаяж амьдраад байгаа юм уу. Үргэлжилсэн, сунжирсан, үлбэгэр хөл хорионд утга алга. Үүнийг арай ухаалаг маягаар явуулбал ямар вэ. Зогсоо зайгүй л айлгаж, түгшээх тактик барьж байна. Яг өвчин тархвал, халдвар алдвал яах болж байна вэ.

“Ковид-19” халдварын эсрэг авч хэрэгжүүлж буй энэ бүх арга хэмжээндээ бодлого гаргая. Арай өөр арга барилаар ажиллая. Бодлого гаргадаг ухаантай, сийрэг толгой хүн хэрэг болж байна. Тэгэхгүй бол энэ ажилд улс төр орчихлоо. Нэг үгээр тахалд улс төр орчихлоо.

Тахлыг басаж байгаа юм биш ээ. Тахал хэцүү гэдэг нь үнэн. Гэхдээ зах ажиллаж байна, баарууд нууцаар ажиллаж байна, гудамжинд халдварыг тоож байгаа хүн алга. Хөл хорио аль хэзээний утгаа алдаад удаж байна, эрхбиш маск л зүүж байх шив дээ.

Улсын онцгой комиссын өргөтгөсөн хуралдаан дээр Монголын Улаан загалмай нийгэмлэгийн Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Н.Болормаа “Бээжин юм уу Сөүлийн аль нэг нислэгээ нээж, тэр нислэгээр ирсэн болгоныг карантинд байлгаад гаргаад байж болохгүй гэж үү” гэдэг санал хэлсэн. Ядаж энэ саналыг хэрэгжүүлж болдоггүй юм уу. Сүүлдээ төр засгийн зүгээс халдвартай холбоотой ярьж байгаа бүх зүйлс худлаа мэт санагдаж эхэллээ. Нөгөө чоно ирлээ гэж худал хэлдэг хүүгийн үлгэр мэт болоод байна. Хэрэв чоно ирвэл хүн үнэмшихүү гэдэг одоо асуудал болоод эхэллээ.

“Ковид-19”-ийн эсрэг авч хэрэгжүүлэх арай өөр ухаалаг бодлого гаргахгүй бол сонгуульд зориулсан захиалгат хөл хорио болоод хувирчихлаа.

Нөхцөл байдал яг өнөөдрийнх шиг байвал долдугаар сарын 1-нд яг л энэ байдлаараа л байцгааж таарна. Зургадугаар сарын 30-нд хөл хорио дууссаны маргааш юу өөрчлөгдсөн байх юм бэ. Тэрийгээ хэл л дээ. Энэ байдлаар байвал долдугаар сарын 1-нд, бүр цаашлаад наймдугаар сарын 1-нд мөн адил ийм л байдалтай сууцгааж л байх болно. Энэ дараалсан олон хөл хорио, айлгалтаараа юуг өөрчлөх гээд байгаа юм бэ. Тэрийгээ ард түмэндээ ойлгомжтой хэлээч ээ.

Эрх баригчид “Хэрвээ өвчин гарчихвал, халдвараа дотооддоо алдчихвал сонгуулиар дахин гарч ирэх боломжгүй болно” гэдэг хувиа бодсон арга хэмжээ авч байгаагаас олон мянган бизнес зогсож, олон мянган хүн ажилгүй болоод байна. Халдвар тараахгүйн тулд, олон нийтийн эрүүл мэнд, амь насны төлөө ингэж хөл хорьж байгаа юм аа гэвэл цаашид хэдэн жил биднийг ингэж хорионд оруулах юм бэ, вакцин гартал хорионд байлгах юм уу гэдгээ тодорхой хэл.

Эсвэл сонгууль дуусангуут хөл хориог тавих юм бол ард түмэн аж амьдралаараа, эх орон маань эдийн засгаараа хохироод үлдэнэ. Вакцин гартал хаалттай байлгана гэж Ерөнхий сайд хэлээд байгаа. Тэгвэл гадаадад байгаа хүмүүсээ энэ урин дулааны улиралд түлхүүхэн татахаа зохион байгуулаач. Дотооддоо, гадаадад ч олон мянган иргэн үүнийг л хүлээж, бүх юмаа хүлээлтэд оруулаад байна. Тодорхой хугацаа хэлэхгүй байгаа учраас ард түмэн тодорхойгүй байдалд орчихоод байна.