- Та Хятад, Монголын хамтарсан сурвалжилгын сэтгэгдлээсээ хуваалцаач. Энэхүү үйл ажиллагааг хэрхэн үнэлэх вэ?

Бүх Хятадын Сэтгүүлчдийн Нийгэмлэг, Монголын Сэтгүүлчдийн Нэгдсэн Эвлэл хамтран зохион байгуулж буй "Хятадад уулзъя, шинэ эринтэй танилцъя" Хятад, Монголын хэвлэл мэдээллийнхний хамтарсан сурвалжилгын арга хэмжээ амжилттай болж өндөрлөж байна. Хятад, Монголын сэтгүүлчид харилцан солилцож, харилцан суралцаж, найрсаг харилцаа тогтоосондоо сэтгэл хангалуун байгаа. Шанхай хот, Жянсү муж нь шинэ эриний хотуудын хөгжлийн чиг хандлагыг тод харуулсан гэдгийг Монголын сэтгүүлчид энэ удаагийн үйл ажиллагаагаар дамжуулан илүү сайн мэдэрлээ. Үүний зэрэгцээ манай сэтгүүлчид энэ удаагийн үйл ажиллагаагаар дамжин өөрийн үзсэн, ухаарсан зүйлсээ Монголын ард түмэнд бүрэн дүүрэн танилцуулах болно. Ийм төрлийн үйл ажиллагаа нь хоёр орны сэтгүүлзүйн боловсролд маш хэрэгтэй, бодит ач холбогдолтой гэж бодож байна. Дараагийн алхамд БНХАУ-ын сэтгүүлчид ч Монголд очиж сурвалжилга хийх боломжтой. Бидний хувьд бүх талын дэмжлэг үзүүлнэ.

- Шанхай хотын хөгжил танд ямар сэтгэгдэл үлдээсэн бэ? 

Шанхайд өмнө нь ирж байсан. Шанхай бол маш хурдацтай хөгжиж буй орчин үеийн олон улсын метрополис, Хятадын уламжлалт соёлыг шинэ үеийн технологи, соёлтой хослуулсан хот юм. Энэ удаад Шанхайд ирснийхээ дараа өөр Шанхайг буюу ухаалаг хот, ухаалаг хотыг хэрхэн байгуулах талаар олж мэдэн, ухаалаг технологийг иргэдийн амьдралд хэрхэн нэвтрүүлж болохыг харлаа. Цаашдын хөгжилд Монгол Улс БНХАУ-ын туршлагаас суралцах олон зүйл байгааг ухаарлаа. Хятад улс бол Монгол Улсын найрсаг хөрш бөгөөд Хятадын хөгжил нь Монгол Улсын хувьд суралцах бодит туршлага юм. Мэдээллийн байгууллагын хувьд бид хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр дамжуулан Хятадын туршлагыг Монголын ард түмэнд таниулж, улс орноо илүү сайн хөгжилд хүргэх болно.

- Харин Жянсү муж болон Сүжөү хотын талаар төрсөн сэтгэгдэл?

Жянсү муж бол харьцангуй том муж, Шанхай хоттой ойрхон байдаг. Эндээс харахад муж, хот нь хоорондоо бас уялдаа холбоотой юм. Сүжөү бол Хятадын хамгийн хурдацтай хөгжиж буй хотуудын нэг бөгөөд технологийн хурдацтай хөгжилтэй ухаалаг хотуудын загвар юм. Үүнд ухаалаг жолоодлогын салбар миний сонирхлыг хамгийн их татаж, эндээс бэлтгэл ажлыг маш сайн хийж байгааг олж харлаа. Хөхмөрөний гурван хавцалд байрлах Ухаалаг удирдлагын төв нь дээд зэрэглэлийн технологи, судалгаа шинжилгээний хүч чадлыг агуулдгаараа сонирхлыг бас татаж байлаа. Сүүлийн жилүүдэд Хятад улс өндөр хурдны төмөр зам, ухаалаг жолоодлоготой машин, ухаалаг гэрийн тавилга зэрэг салбарт маш хурдацтай хөгжиж, хүмүүсийн амьдралын тав тухыг нэмэгдүүлсэн байна. Мөн авьяас бол улс орны үндэсний хүчирхэг байдлын чухал үзүүлэлт бөгөөд улс орны хөгжил нь авьяас чадвараас шалтгаалдаг нь харагдаж байна. Хятад улс энэ салбарт маш их хөрөнгө оруулалт хийсэн бөгөөд үүнээс суралцах нь зүйтэй.

- Зарим бүтээгдэхүүнийг Нантун хотоор дамжуулан "Бүс ба зам" дагуух улс орнуудад хүргэдэг. Монгол Улс "Бүс ба зам" дагуух орнуудын нэгийн хувьд “Бүс ба зам”-ын талаар ямар ойлголттой байдаг вэ? "Бүс ба зам" стратегийн асуудлаарх Хятад, Монгол хоёр орны солилцоо хамтын ажиллагаанд Монголын сэтгүүлчдийн эвлэл ямар үүрэг гүйцэтгэж байна вэ?

Нантун хот нь тодорхой төлөвлөлттэй томоохон боомтын талбайтай. Хиймэл оюун ухааны технологи, аюулгүй байдлын чиглэлээр сайн ажиллаж буйн дээр дэлхийн жишигт нийцсэн боомт байгуулж байгаа нь биднийг гайхшируулж, бид ч биширч байна. Монгол Улс Хятадын олон боомтоор бараа бүтээгдэхүүн импортлохоор төлөвлөж байна. БНХАУ-д айлчилсан Монгол Улсын ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ Тяньжинь хотод айлчилж, Тяньжинь боомтын үйл ажиллагаатай танилцсан нь “Шинэ сэргэн мандалтын бодлого”-ын хүрээнд хилийн боомтуудыг авто болон төмөр замаар холбож, Монгол Улсыг далайд гарцтай болгох зорилготой. Монголын сурвалжилгын багийн сэтгүүлчид улс орондоо буцсаныхаа дараа Хятадын "Бүс ба зам"-ын санаачилгыг дэмжиж, Хятадын хөгжлийн ололт амжилтыг олон талаар идэвхтэй, иж бүрэн танилцуулах болно. Үүний зэрэгцээ Монголын сэтгүүлчид илүү идэвхтэй оролцон, Хятад улсын “Бүс ба зам” санаачилгыг сурталчлах тодорхой жишээг ойлгож, “Бүс ба зам” санаачилгын талаар илүү сайн сурвалжилга хийж, манай улсын ард түмэнд илүү ойлголт өгч, оролцох боломж олгоход тус дэм болно гэдэгт итгэлтэй байна.

- Энэ удаагийн хамтарсан сурвалжилгаар Монголын сэтгүүлчдийн хамгийн том ололт юу байв? Монголын Сэтгүүлчдийн Нэгдсэн Эвлэл Хятад, Монголын мэдээллийн салбарын цаашдын солилцоо, хамтын ажиллагаанд ямар хүлээлттэй байна вэ?

Энэ удаагийн Хятад, Монголын хамтарсан сурвалжилгын арга хэмжээнээс бид маш их зүйл суралцлаа. Монголын сурвалжилгын багт олон залуу сэтгүүлч бий. Тэд Хятадад нүдээ нээж, Хятадын хурдацтай хөгжлийг нүдээр үзэж ойлголоо. Түүгээр зогсохгүй бид Хятад хүмүүс их найрсаг байдгийг биеэрээ мэдэрч, бидэнд маш олон суралцах зүйл байгааг ухаарлаа. Монголын сурвалжилгын багийн сэтгүүлчид мэдээллийг бодитой, цаг алдалгүй, үр дүнтэйгээр Монгол Улсын дотоодын үзэгчдэд хүргэж, улмаар Хятадын өнөөгийн хөгжлийг олон монгол хүнд ойлгуулах болно. 

Бид Хятад, Монгол хоёр орны мэдээ, мэдээллийн салбарын харилцааны ирээдүйд маш их итгэлтэй байна. Мөн Хятад, Монголын хэвлэл мэдээллийн хамтарсан сурвалжилга шиг бусад арга хэмжээг цаашид илүү идэвхтэй зохион байгуулна гэдэгт найдаж байна. Монголын сэтгүүлчид Хятадад хүрэлцэн ирэхээс гадна Хятадын сэтгүүлчид Монголд очиж сурвалжилга хийхийг мөн тэсэн ядан хүлээж байна. Энэ тал дээр бид хүлээн авч, дэмжлэг үзүүлнэ.

- Хамтарсан сурвалжилгын үеэр хамгийн их сэтгэгдэл үлдээсэн зүйл юу байгаа вэ?

Хөхмөрөний эргийн ногоон хамгаалалтын бүс хамгийн гүн сэтгэгдэл үлдээлээ. Яагаад гэхээр Монгол Улс ч мөн үүх түүхтэй, байгаль орчны ач холбогдолтой газрыг хамгаалалтад авдаг. Энэ удаад Хөхмөрөний "Арван жилийн загасны хориг"-оос Хятад улс байгаль орчныг хамгаалахад чухал ач холбогдол өгдөг орон гэдгийг харж, Хятадын экологийн нөхөн сэргээлтийн ололт амжилтыг ч ойлголоо. Хятад улс экологийн нөхөн сэргээлт, байгаль орчны засаглалыг чухалчлаад зогсохгүй иргэдийн амьжиргаанд анхаарал хандуулж, Хөхмөрөний загасчдын ажиллах нөхцөлийг улам бүр бүрдүүлж байгааг ч олж харлаа. Товчлоод хэлбэл Хятад улс тогтвортой хөгжихийн зэрэгцээ байгаль орчныг хамгаалах асуудалд анхаарал хандуулж, дэлхийн байгаль орчны засаглалд асар их хувь нэмэр оруулсан гэдгийг нотлох нь зүйтэй, үүнээс суралцах нь зүйтэй.

- Танд баярлалаа.

Монголын Үндэсний Сайтын Хөгжлийн Нэгдсэн Холбооны ерөнхийлөгч, ноён Б.Мөнхдөлтэй ярилцлаа.

- Энэ удаагийн Хятад, Монголын хамтарсан сурвалжилга хэрхэн өрнөсөн гэж та бодож байна? Монголын хэвлэл мэдээллийнхний ололт амжилтаас хуваалцана уу?

Сайн байцгаана уу? Хятад, Монголын хэвлэл мэдээллийн сэтгүүлчидтэй хийсэн энэхүү хамтарсан сурвалжилгад оролцсондоо баяртай байна. Ийм төрлийн арга хэмжээ, форумд олон удаа оролцож байсан. Энэ удаагийн арга хэмжээ зохион байгуулалт сайтайгаас гадна сонирхолтой сурвалжилгын цэгүүд олон байсан. Бараг бүгд төлөвлөгөөний дагуу явагдсан. Зохион байгуулагчдад талархал илэрхийлье.

   Ярилцлага хийх газруудыг маш сайн сонгосон байна. Иргэдийн амьдралтай ойр, мөн Хятадын шинжлэх ухаан, технологийн хөгжлийн ололт амжилтыг мөн тусгаж чадсан. Ялангуяа Z эриний сэтгүүлчдийн хувьд Хятадад нэвтэрч, жинхэнэ Хятадыг ойлгосноор тэдний оюуны цар хүрээ нээгдэж, ойлголт нь илүү өргөн хүрээтэй болсонд маш их сэтгэл хөдөлж байна. Бүх мэдээлэл шинэ, бас гайхалтай байлаа. Бид тэр дундаа залуу сэтгүүлчид ажиллаж, бас цагийг сайхан өнгөрүүллээ. Тэдний зарим нь Хятадын гайхамшигт бүтээн байгуулалт, ололт амжилтыг Монголын ард түмэнд танилцуулсан. Уншигчдад хүргэж буй мэдээг маш их сонирхож байсан. Монгол Улсын Үндэсний Сайтын Хөгжлийн Холбоо нь 120 орчим сайттай мэргэжлийн байгууллага юм. Манай холбоо одоогоор 39 удирдах зөвлөлийн гишүүнтэй. Энэ арга хэмжээгээрээ маш их зүйлийг олж авсан. Нөгөө талаараа инновац, хөгжлийн шинэ гүүр болсон гэж бодож байна. Энд янз бүрийн салбарын хүмүүс ирж, суралцаж, судалгаа хийвэл илүү утга учиртай болно гэж бодож байна. Төрөлжүүлэн эрүүл мэнд, технологийн салбарт эсвэл төрийн байгууллагууд хамтран ажиллах шинэ салбар болгон танилцуулбал сонирхолтой болно гэдгийг ойлголоо. 

- Одоогийн байдлаар Хятад улс Хятад маягийн шинэчлэлийг дэмжиж, Монгол Улс ч мөн "Шинэ сэргэлтийн бодлого"-ыг хэрэгжүүлж байна. Таны бодлоор Хятадын шинэчлэл хөгжлөөс Монгол Улсад жишиг болгож болох зүйл юу байна?

Тийм ээ. Сайхан асуулт байна. Мэдээж Хятадаас олон чиглэлээр суралцах хэрэгтэй. Тэр тусмаа хөршөөсөө суралцахгүй бол хэнээс суралцах вэ? Жишээлэхэд Хятадын бүх хот ногоон өнгөтэй байна. Бид цөлжилт, агаарын бохирдол, замын түгжрэл гээд маш хүнд байдалд байна. Энэ талаас нь харвал Монгол Улсын ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийн санаачилгаар Монгол Улс нэг тэрбум мод тарьж байна. Ноён ерөнхийлөгчийн энэ зорилт их чухал. Монголын иргэн бүр, байгууллага бүр, төр, хувийн хэвшлийнхэн бүгд оролцож байна. Мэдээж энэ үйл явцад Хятадын туршлагаас суралцах хэрэгтэй. Өчигдөрхөн бид Хөхмөрөний сав газрын Нантун хотын Үшань ногоон эрэгт хүсэн. Хэдхэн жилийн дотор голын эрэг орчмыг сайхан ногоон хүрээлэн болгосныг үнэхээр их биширч байна. Мөн Хятадын олон хотууд жижиг машинтай байгаа нь таатай санагдаж байсан. Бараг гурван машин тутмын нэг нь эко цахилгаан машин байдаг. Үүнтэй холбогдуулан тээврийн хэрэгсэл нийлүүлэх тал дээр хамтран ажиллах хүсэлтэй байгаа эсэхийг асуумаар байна. Мөн эрүүл мэндийн салбарт танай улсад эмнэлгийн тоног төхөөрөмж, боловсон хүчин сургах, тоног төхөөрөмж суурилуулах, хөгжүүлэх сайхан боломж харагдаж байна. 

  Хятадаас сурах зүйл их байна. Тухайлбал Хятад, Монголын хэвлэл мэдээллийнхний хамтарсан сурвалжилгын арга хэмжээ яг одоо ид өрнөж байгаа бөгөөд та бүхэн чин сэтгэлээсээ хандаж, нухацтай зохицуулж, баталгаа гаргаж байгаад бид маш их сэтгэл хангалуун байна. Тиймээс манай сэтгүүлчдийн ярилцлага, сурвалжилгын ажил хугацаандаа хийгдэнэ гэдэгт итгэлтэй байна. Та бүхэнд дахин дахин баярлалаа. 

- Энэ удаагийн Хятад, Монголын хамтарсан сурвалжилгын арга хэмжээнд оролцож буй Монголын хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүд БНХАУ-ын Шанхай хот, Жянсү мужаар аялахдаа үзсэн, сонссон зүйлээ хэрхэн мэдээлэл хүргэх талаар сонирхуулна уу?

Бид ерөнхийдөө янз бүрийн хэлбэрээр сурвалжилга бэлтгэн хүргэсээр байгаа бөгөөд нээлтийн ёслолын талаар 29 гаруй цахим хуудас мэдээлсэн байна. Мөн өдөр бүр Fасеbоок зэрэг зарим онлайн тавцан, эсвэл олон нийтийн мэдээллийн хэрэгслээр мэдээлж байгаа. Монголд сошиал медиа, Fасеbоок олон нийтийн платформууд хүмүүст хамгийн их хүрдэг, хамгийн тохиромжтой цахим платформ юм. Мэдээллийн хамтын ажиллагааны хувьд бид үргэлж нээлттэй ханддаг.

- Монголын сайт, сэтгүүлчид манай талтай хамтран ажиллах тухайд?

Юуны өмнө Солонго мэдээллийн төвийн хамт олондоо халуун талархал илэрхийлээд баярлалаа гэж хэлье. Монголын Үндэсний Сайтын Хөгжлийн холбоо Солонго сэтгүүлтэй хамтран ажиллах санамж бичиг байгуулсны хүрээнд бид мэдээ солилцож хамтран ажилладаг. Бид Хятад оронд болж байгаа сонирхолтой мэдээ мэдээллийг байнга анхааралдаа авч уншигчдадаа хүргэдэг. Ер нь маш олон жилийн найрсаг, хамтын ажиллагаатай. Хятад, Монголын сэтгүүлчдийн форум, “Бүс ба зам”-ын шугамаар 50 сэтгүүлч оролцож байсан. Монголын гишүүн сайтууд Монгол Улсдаа танай сэтгүүлчдийг урьж аялал жуулчлал, эко ногоон чиглэлээр хамтарсан сурвалжилга хийж аялах хүсэлтэй байна. Монголын сайт, сэтгүүлчид ӨМӨЗО-ы байгууллагуудтай бүх талаар хамтран ажиллахад нээлттэй байна. 

- Хамтарсан сурвалжилгын арга хэмжээнээс гүн сэтгэгдэл үлдээсэн зүйл юу байна?

- Ерөнхийдөө энэ арга хэмжээний үеэр бидний мэдээлсэн, харсан зүйл их сонирхолтой байлаа. Нэг жишээ хэлэхэд өчигдөр танилцсан боомтын эдийн засгийн хөгжил үнэхээр гайхалтай байсан. Үүний зэрэгцээ Хөхмөрөний эрэг дээрх экологийн нөөц газар ч маш үзэсгэлэнтэй юм. Эртний уламжлалт соёл өдийг хүртэл арилаагүй, түүнийг хөгжүүлж, сурталчилж авч үлдэж байгаа нь маш зөв юм. 

  Эхлээд бид шинэ технологи бүхий роботууд, жолоочгүй машинуудыг харж байсан бол Сүжөү хотод ирэхэд биднийг ойн цэцэрлэгт хүрээлэн, эртний соёл иргэншил рүү татлаа. Энэхүү хадгалагдан үлдсэн эртний соёлын өвийг их биширлээ. Үүнийг байгаагаар нь хадгалж, аялал жуулчлал болгон хөгжүүлж, сурталчлан таниулж чадсан их хөдөлмөрч хүмүүсээр үнэхээр бахархаж байна. Өчигдөр очсон музейг эртний ордны тоосгоор барьсан. Аялал жуулчлалын бүс болгон ашиглаж байгаад баяртай байна. Хүүхдүүд ийм түүхийг хараад баярлаж, түүний гайхамшигт түүхээр бахархах болно. Харсан бүхэн хачирхалтай, биширмээр байсан. Шинээр гарч ирж буй технологиуд эртний соёлтой хэрхэн уялдаж байгааг харах нь маш сонирхолтой байлаа.

- Баярлалаа.